دانلود نمونه صدای خانم فاطمه رکنی :
گوينده بايد با مخاطب صادقانه سخن بگويد
فاطمه رکنی سال ۱۳۴۱ در بوشهر به دنیا آمد. لیسانس ادبیات انگلیسی از دانشگاه شیراز دارد و گوینده برنامههای دانشوران، آب و آیینه، مبانی نقد ادبی، حکمت و حکایت، ماندگاران و… در رادیوست.
رکنی که سال ۱۳۶۲ کار خود را در رادیو بوشهر آغاز کرد، گویندهای است که به ارزش کارش آگاه است و به حرفه خودش عشق میورزد. او میگوید: گوینده در رادیو نماینده افرادی است که برای ساخت یک برنامه تلاش میکنند و مخاطب حضور آنها را کمتر درک میکند، بنابراین «من» در این حرفه جایی ندارد. آنچه گوینده میگوید، بیانگر تفکر، بینش رسانه و گروه برنامهساز است و حق ندارد نظر شخصی خودش را بیان کند.
از «دانشوران» بگویید؟ این برنامه چند سال است تولید میشود و از چه بخشهایی تشکیل شده است؟
دانشوران برنامهای است که ۶ سال از عمر آن میگذرد. در این برنامه سراغ پیشکسوتان در رشتههای گوناگون علمی، هنری، ادبی و… میرویم و با آنها درخصوص زندگی و فعالیتهای علمی و حرفهای و آثار و موفقیتهایشان گفتگو میکنیم.
و حتما اجرای این برنامه را هم دوست داری؟
بله، زیرا از برنامههایی است که آن را خیلی دوست دارم و با توجه به مشکلات زیادی که در راه تهیه و اجرایش وجود دارد آن را ادامه دادهایم. این برنامه برایم به مثابه کلاس درسی است که از هر جلسه آن مطالب زیادی میآموزم.
آیا این برنامه توانسته مخاطب خود را پیدا کند؟
برنامه دانشوران در طول این چند سال خوشبختانه مخاطبان خود را پیدا کرده و کسانی هم بودهاند که حتی با یک بار شنیدن اتفاقی برنامه از مخاطبان همیشگی آن شدهاند و درخواست سیدیهای برنامه را کردهاند.
نقطه قوت برنامه کجاست؟
نقطه قوت برنامه بزرگواران و پیشکسوتانی هستند که پیشینه علمی، ادبی و هنری پرافتخاری دارند و سالها به علم و ادب این سرزمین خدمت کردهاند. به عنوان مثال، برای دیدار و گفتگو نزد بزرگواری رفتیم که ۹۲ سال از عمر پربارشان میگذشت و خود و خانوادهشان به گرمی ما را پذیرفتند و با اشتیاق تمام از گذشته و خدماتی که کرده بودند، صحبت کردند. برای یک برنامهساز چه افتخاری بالاتر از این که با بزرگانی این طور حشرونشر داشته باشد.
یک برنامه تخصصی در رادیو فرهنگ هم با صدای شما پخش میشود.
بله. «نیستان» از برنامههای قدیمی رادیو فرهنگ است. این برنامه تخصصی موسیقی است و با توجه به تعریف و رویکرد شبکه فرهنگ به موسیقی اصیل ایرانی و همچنین موسیقی محلی و اقوام میپردازد. در حال حاضر روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۳۰/۱۴ تا ۱۶ این برنامه پخش میشود.
و شما گویندگی چه روزهایی را به عهده دارید؟
روزهای یکشنبه و چهارشنبه مخاطبان علاقهمند با پیامهای کوتاه و ارتباطهای تلفنی همواره ما را مورد لطف خود قرار میدهند و همین موضوع مسوولیت ما را در تهیه و اجرای این برنامه سنگینتر میکند.
اولین بار که پشت میکروفن قرار گرفتید، کی بود و چه احساسی داشتید؟
یادم میآید اولین برنامهای که تهیه و اجرا کردم آن هم به طور زنده برنامه «معرفی کتاب» بود که در ساعت ۴۵/۶ بامداد پخش میشد. نحوه کار هم به این صورت بود که گزیدههایی از کتابی را انتخاب میکردم و بعد از توضیح کوتاهی درباره آن و نویسنده با فاصله موسیقی، این گزیده را میخواندم. آن زمان من نه آموزشی برای گویندگی دیده بودم و نه تهیهکنندگی، اما جالب بود که این کار را بدون اضطراب انجام میدادم و احساس رضایت داشتم. بعد از آن برنامه «روستا و روستانشین» را با گویش محلی بوشهری اجرا میکردم. برای این برنامه قطعات نمایشی کوتاهی هم مینوشتم و به اتفاق همکاران اجرا میکردیم.
پس اولین بار که در رادیو قلم به دست گرفتید برای برنامه روستا بود.
بله، هم برای روستا و هم برای برنامه معرفی کتاب.
یعنی در چه سالی؟
حدود سال ۱۳۶۲ . راستش را بخواهید وقتی نوشتههایم اجرا و پخش میشد، خیلی ذوق میکردم.
به غیر از دانشوران و نیستان، چه برنامه دیگری را در حال تولید و پخش دارید؟
از برنامههای دیگری که نسبتا جدیدند و گویندگی آنها به عهده من است «آب و آیینه» و «مبانی نقد ادبی» است. آب و آیینه به شعر و شاعران سبک هندی میپردازد.
مبانی نقد ادبی هم با توجه به این که مدت زیادی از عمرش نمیگذرد، اما در همین مدت کوتاه شنوندگان علاقهمند به مباحث نقد و فلسفه را جذب کرده و آنها هم پیگیر مباحث این برنامه هستند. ساختار برنامه به اینگونه است که مطالبی درباره متفکران و منتقدان در دورههای گوناگون ارائه میشود و در پایان نیز در گفتگو با کارشناس، مطالب بسط مییابد.
به نظر شما یک گوینده خوب چه ویژگیهایی دارد؟
گوینده علاوه بر صدای خوب که برآمده از یک حنجره خوب و سالم است، باید بدون هرگونه اشکال بیانی باشد و حروف را از مقاطع خاص خود بیان کند. به ارزش کار خود آگاه باشد، سواد و معلومات خوبی داشته باشد، از بعد عاطفی مخاطب را دوست بدارد و از هیچگونه تلاشی برای ارتقای کیفی کار خود دریغ نورزد و در یک کلام عاشق کارش باشد.
یک قصه بیش نیست غم عشق و وین عجب
از هر زبان که میشنوم نا مکرر است
تفاوت گوینده و مجری را در چه چیزهایی میبینید؟
گوینده متکی به متن است و نیازی نیست که خارج از متن مطلبی بگوید یا ارتباطی با مخاطب برقرار کند. البته باید متن را با دقت کامل بخواند و مطمئن باشد که درست میخواند و حق مطلب را ادا میکند. تا گویندهای خود نداند چه میگوید، مطمئنا شنونده نیز آنچه را که میگوید، درک نخواهد کرد.
اما مجری در مقام ادارهکننده برنامه است. ممکن است این برنامه زنده یا تولیدی باشد. مجری علاوه بر تواناییهای گویندگی، باید توانایی بداههگویی نیز داشته باشد و فواصلی از برنامه را با در نظر گرفتن موضوع و فضای برنامه پر کند، بدون این که دچار زیادهگویی شود و به موضوع و روند کلی برنامه خدشه وارد کند. در اجرا به ویژگیهای گوینده باید سخنسنجی و نکتهسنجی و مدیریت زمان را هم افزود.
البته در سالهای اخیر این تصور اشتباه وجود دارد که هر چقدر مجری بیشتر صحبت کند و در واقع بداههگویی بیشتری داشته باشد موفقتر است در صورتی که هر چقدر مجری موجزتر و بجا سخن بگوید بیانگر تسلط و زمانسنجی اوست.
چه عواملی باعث میشود تا صدای یک گوینده ماندگار شود؟
در رادیو آنچه که بسیار اهمیت دارد، صداست و همه حس گوینده از این طریق به شنونده منتقل میشود، بنابراین هر چه صدا علاوه بر تونالیته و ویژگیهای فیزیکی، گرمی و دلنشینی خاص خود را داشته باشد و گوینده با صداقت با مخاطب سخن بگوید، تاثیرگذارتر و ماندگارتر خواهد بود.
به این ویژگی، آگاهی و اشراف گوینده به موضوع برنامه را نیز باید اضافه کرد، چون اگر چنین نباشد یکی از معیارهای ماندگاری و موفقیت گوینده که همانا سنجیده سخن گفتن است، نادیده گرفته میشود.
یکی دیگر از برنامههایی که با صدای شما پخش میشود، «ماندگاران» و «حکمت و حکایت» است. درباره این برنامهها هم توضیح میدهید؟
ماندگاران برنامهای است که برای آشنایی با شخصیتهای علمی و فرهنگی معاصر پخش میشود. در برنامه حکمت و حکایت از کتابهای قدیمی، حکمتی آورده میشود که آن را با شرایط و مقتضیات جامعه کنونی تطبیق میدهند و نکتهای آموزنده از دل آن برای بیان بیرون میآید.
چطور شد که با دوبیتیهای فائز و شروهخوانیهای بخشو خداحافظی کردید و به تهران آمدید؟
صادقانه و با افتخار میگویم که هر چه امروز دارم، ریشه در محیط صمیمی و باصفای مرکز بوشهر دارد. در آن زمان با توجه به کمبود نیرو و نوپا بودن مرکز هر گونه فعالیت برنامهسازی را انجام میدادیم و همین مساله باعث شد که تقریبا در همه زمینههای برنامهسازی، اطلاعات و تجربیاتی به دست بیاورم.
و سخن پایانی.
نام نیکو گر بماند ز آدمی
به که ماند زو سرای زرنگار
آرزو دارم تا زمانی گویندگی کنم که مخاطبان مرا بپذیرند و برنامههایم را با علاقه بشنوند و هر زمان که از کار کناره گرفتم به نیکی از من و برنامههایم یاد کنند و هر زمان احساس کردم توانایی قبل را در اجرا و گویندگی ندارم با همه علاقهای که به کارم دارم، کنارهگیری کنم.
زندگی عرصه یکتای هنرمندی ماست
هر کسی نغمه خود خواند و از صحنه رود
صحنه پیوسته به جاست
خرم آن نغمه که مردم بسپارند به یاد